Socratisch Café Utrecht 18 mei 2022: Bevrijdende humor

Humor kan heel bevrijdend zijn. We hebben humor nodig. Humor biedt afstand tot de dagelijkse realiteit, humor kan relativeren, ruzies voorkomen of de-escaleren, kan mensen verbinden en fysiek schieten we er ook veel mee op: lachen ontspant. Elke dag lachen levert aantoonbaar gezondheidswinst op en lijkt de zwaarte uit het leven in elk geval tijdelijk te verlichten.

Het woord humor stamt af van ‘humide’ (vocht of vloeistof, Latijn). Toen Socrates leefde vond men dat de humors (lichaamssappen dus bloed, slijm en gal) in evenwicht moesten zijn. Was dat het niet, dan word je ziek, dacht men. En het medicijn is… lachen. Wel goeie grappen natuurlijk, want anders is er sprake van… zwartgallige humor.

Maar zo verschillend als mensen zijn, zo verschillend kunnen mensen humor beleven. Want humor die voor de ene persoon relativerend en/of bevrijdend werkt, kan voor de ander kwetsend zijn en negatieve emoties oproepen.

Soms is humor bevrijdend bij een dreigende ruzie… maar niet zelden is een grap juist oorzaak van ruzie. Humor kan ten koste gaan van een enkele persoon of een hele groep. Niet voor niets kennen we het vileine gezegde: wie het laatst lacht, lacht het beste. Dat zegt weinig goeds over de eerdere lolbroeken. Aristoteles zei: ‘Humor is gecultiveerde onbeschaamdheid’. Maar wanneer is iets onbeschaamd en wanneer is dat onbeschaamde dan gecultiveerd genoeg om te bevrijden?

Humor is ongetwijfeld niet altijd bevrijdend.

Wanneer is humor WEL bevrijdend? Wanneer verbindt humor? Kan precies dezelfde grap in dezelfde bewoordingen voor de ene persoon heel bevrijdend zijn en voor de andere persoon juist helemaal niet? En als dat zo is, en we kunnen het effect gemakkelijk voorspellen, mogen we dan wel die grap maken?

Heeft humor die NIET bevrijdend is (maar fout, smakeloos, negatief, sadistisch, ‘te ver gaat’, ten koste van iemand gaat) effecten op het welzijn van groepen mensen? Kan humor bevrijden en tegelijk ook polariseren? Is humor altijd dubbelzinnig? Wat betekent het als we zeggen: deze grap is ‘op het randje’? Ben je verantwoordelijk als jouw humor de ander negatief raakt? Kan humor ook nuttig of reddend zijn in sommige situaties? Moet elke grap ‘kunnen’?

Als verschillende groepen mensen om verschillende redenen om dezelfde grap lachen, is dat dan positief, is er dan sprake van bevrijding of verbinding?

Verwachten we eigenlijk niet veel te veel van humor?

In het Socratisch Café onderzoeken we een vraag aan de hand van recente en afgeronde persoonlijke ervaringen. Door luisteren, doorvragen, verdiepen en aanscherpen krijgen we de gebeurtenis helder. Kun je je een voorval herinneren waarin jij een grap maakte in gezelschap waarbij anderen ook in lachen uitbarsten of juist? Of een voorval dat een ander een grap maakte en dat jij zelf niets wist te zeggen, of juist lachte of meelachte?

Wat gebeurde er precies en wat maakt dat je vindt dat er sprake is van (al dan niet) ‘bevrijdende humor’? In de traditie van Socrates stellen we ons oordeel uit, onderzoeken we argumenten en proberen de essentie te raken.

Ter voorbereiding van het socratisch café willen we je vragen om na te denken over een casus, iets wat jij recentelijk hebt meegemaakt, rond het thema ‘bevrijdende humor’ en waarvan je de achterliggende gedachtes en argumenten wilt onderzoeken.

18 mei 2020
Maliebaan 45, Utrecht
Start 19.30 uur, inloop vanaf 19.15 uur
Kosten : 10 euro
Studenten: 7,50 euro